નરેન્દ્ર મોદી સરકારનું એક વર્ષ

તોતિંગ બહુમતી સાથે દેશની શાસનધૂરા સંભાળનાર નરેન્દ્ર મોદી સરકારને વર્ષ પૂરું થયું છે. પાંચ વર્ષ માટે લોકચુકાદો મેળવનાર સરકારની સફળતા-નિષ્ફળતાને એક વર્ષના ત્રાજવે તોળવાનું ઉચિત ગણાય કે અનુચિત, પણ હકીકત એ છે કે આજે દેશમાં શાસક-વિપક્ષ વચ્ચે લોકસભા ચૂંટણી પ્રચાર જેવો જ આરોપ-પ્રત્યારોપનો જંગ જામ્યો છે. ફરકમાત્ર એટલો છે કે શાસક-વિપક્ષની ભૂમિકા ભજવનારા પાત્રો બદલાઇ ગયા છે. મોદી સરકાર તેની સિદ્ધિઓની ઉજવણીમાં ગુલતાન છે તો વિપક્ષ સરકારને તેની કામગીરી માટે ૧૦૦માંથી ૧૦ માર્ક્સ આપવા પણ તૈયાર નથી. એક વર્ષની સફળતા-નિષ્ફળતા અંગે મીડિયામાં અલગ અલગ અભિપ્રાયો રજૂ થઇ રહ્યા છે. આ પણ લોકતંત્રની એક વિશેષતા જ છે - સરકારના કામને સહુ કોઇ પોતપોતાના દૃષ્ટિકોણથી મૂલવી રહ્યા છે.
સરકાર, વિપક્ષ અને મીડિયાનો અભિપ્રાય ભલે અલગ હોય, પરંતુ દિલ્હીમાં સરકાર ‘દેખાવા’ લાગી છે તે વાતમાં બેમત નથી. વીતેલા ૩૬૫ દિવસોમાં ભલે સંપૂર્ણપણે અચ્છે દિન આવ્યા ન હોય, પણ એટલું તો સહુકોઇ સ્વીકારે છે કે ભ્રષ્ટાચાર નામનો શબ્દ ક્યાંય સાંભળવા મળ્યો નથી. આ જ ભ્રષ્ટાચારના આરોપોએ મનમોહન સિંહ સરકારને દસ વર્ષ સુધી અજગરભરડો લીધો હતો અને કોંગ્રેસના ઐતિહાસિક પરાજયમાં પણ તેણે નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવી હતી. દેશનો વિકાસ દર આઠ ટકાથી ઘટીને પાંચ ટકા કરતાં પણ નીચો ઉતરી ગયો હતો. મનમોહન સરકાર લગભગ દિશાવિહીન થઇ ગઇ હતી. ખીચડી સરકારના પ્રધાનોના ઇશારે જુદાં જુદાં મંત્રાલયો એવી રીતે વર્તતા હતા જાણે કૂતરું તાણે ગામ ભણી ને શિયાળ તાણે સીમ ભણી. દેશને વિકાસના પંથે લઇ જવા સક્ષમ લાખો કરોડો રૂપિયાના પ્રોજેક્ટ્સ સરકારી તુમારમાં એવા તે અટવાયા હતા કે અર્થતંત્ર લગભગ ઠપ્પ થઇ ગયું હતું. મોદી સરકારે પેન્ડીંગ ફાઇલો પરથી ધૂળ ખંખેરી ને મંત્રાલયોને એકતાંતણે બાંધ્યા. સુસ્ત તંત્રમાં ચેતનાનો સંચાર કર્યો. દેશમાં આર્થિક વિકાસની ઝડપ અંગે મતમતાંતર હોય શકે છે, પણ આર્થિક વિકાસ થઇ રહ્યો હોવાની વાતે ભાગ્યે જ કોઇ આર્થિક નિષ્ણાતને શંકા છે.
આંતરરાષ્ટ્રીય તખતે જોઇએ તો, વિદેશોમાં ભારતની પ્રતિષ્ઠામાં વધારો થયાનો ભાગ્યે જ કોઇ ઇન્કાર કરી શકશે. મોદીએ પહેલો સગો પડોશીની નીતિ અપનાવીને બાંગ્લાદેશ, શ્રીલંકા, નેપાળ, ભૂતાન સાથેના સંબંધોને ઘનિષ્ઠ બનાવવા પ્રયાસ કર્યો છે. હા, પાકિસ્તાન ભારતે લંબાવેલા મિત્રતાના હાથનો ઉષ્માપૂર્ણ પ્રતિસાદ આપવામાં ઉણું ઉતર્યું છે, પણ તેમાં ક્યાં કંઇ નવું છે?! વડા પ્રધાન પદ સંભાળ્યાના વર્ષમાં જ મોદીએ યુએસ, કેનેડા, ચીન, જપાન, સાઉથ કોરિયા, ફ્રાન્સ, જર્મની, ઓસ્ટ્રેલિયા, બ્રાઝીલ સહિતના ૧૯ દેશોમાં ફરી વળીને દ્વિપક્ષીય સંબંધોનો નાતો મજબૂત કર્યો છે. આજે ભારત વિશ્વતખ્તે વધુ સ્વીકૃત અને માનવંતું બનીને ઉભર્યું છે તેનો યશ મોદીની રાજદ્વારી કૂનેહને જાય છે. આંતરિક અશાંતિમાં સપડાયેલા ઇરાક અને યમનમાં ફસાયેલા હજારો ભારતીયોને સરકારે જે પ્રકારે સૂઝબૂઝ દાખવીને સહીસલામત માદરે વતન પહોંચાડ્યા છે તે વાતની પણ નોંધ લેવી રહી.
દરેક સરકારની જેમ મોદી સરકારે પણ એક નહીં, અનેક જનકલ્યાણ યોજના શરૂ કરી છે. અને દરેક સરકારની જેમ મોદી પણ આ યોજનાઓને પોતાની સૌથી મોટી સિદ્ધિ ગણાવવાનું ચૂકતા નથી. પછી તે જન-ધન યોજના અંતર્ગત દરેક પરિવારનું બેન્ક ખાતું હોય, પ્રધાનમંત્રી જીવનજ્યોતિ વીમા યોજના હોય, પ્રધાનમંત્રી સુરક્ષા વીમા યોજના હોય કે અટલ પેન્શન યોજના... સરકારી દાવા અનુસાર, તમામ યોજનાઓ સમાજના વંચિત, ગરીબ, મજદૂર વર્ગને કેન્દ્રમાં રાખીને ઘડાઇ છે. દાવો સાચો છે કે ખોટો તે કોરાણે મૂકીએ તો પણ એ સચ્ચાઇ સ્વીકારવી જ રહી કે અત્યાર સુધીમાં કોઇ સરકારે આવું આયોજન કર્યું નથી. આજે દેશમાં સહુ માટે ૧૨ રૂપિયાના વાર્ષિક પ્રિમિયમમાં બે લાખ રૂપિયાનો એક્સિડેન્ટ ઇન્સ્યોરન્સ અને ૩૩૦ રૂપિયાના વાર્ષિક પ્રિમિયમમાં બે લાખ રૂપિયાનું લાઇફ ઇન્સ્યોરન્સ કવર ઉપલબ્ધ છે.
જોકે આ તો થઇ સિક્કાની એક બાજુ. મોદી સરકારે તંત્રને દોડતું કર્યું હશે, અર્થતંત્રમાં ચેતનાનો સંચાર કર્યો હશે, આંતરરાષ્ટ્રીય તખતે ભારતની શાન વધારી હશે અને સમાજ કલ્યાણ ક્ષેત્રે નમૂનેદાર કામ કર્યું હશે તે સાચું, પણ હજુ તેણે લાંબી મજલ કાપવાની છે. ગયા વર્ષે યોજાયેલી ચૂંટણીમાં ભાજપ અને મોદીએ લોકોને અચ્છે દિનનું સપનું દેખાડીને ઢગલાબંધ મતો અંકે કર્યા હતા. શું આ સપનું હકીકતમાં સાકાર થતું જણાય છે? ના. વાત મોંઘવારીને નાથવાની હોય, વિદેશી બેન્કોમાં જમા કાળું નાણું પાછું લાવવાની હોય કે પછી રોજગારી આપવાની વાત હોય, સરકારે હજુ લાંબી મજલ કાપવાની છે. ગંગા સહિતની નદીઓની સફાઇ યોજના કાગળ પર તૈયાર છે, પણ વાસ્તવમાં તેનો અમલ બાકી છે. સરકારે કાશ્મીર ખીણમાં ફરી માથું ઊંચકતા અલગતાવાદને અંકુશમાં લેવો પડશે અને નક્સલવાદથી પ્રભાવિત વિસ્તારોમાં દર થોડા દિવસે થઇ રહેલા રક્તપાતને પણ અટકાવવો પડશે.
પાંચ વર્ષ માટે જનાદેશ મેળવીને સત્તાના સૂત્રો સંભાળનાર શાસક પક્ષની એક વર્ષની કામગીરી અત્યારે તો એવો સંકેત આપે છે કે દેશ આર્થિક વિકાસના પંથે આગેકૂચ કરી રહ્યો છે. પરંતુ તેમણે યાદ રાખવું રહ્યું કે સબકા સાથ, સબકા વિકાસ સૂત્રને ખરા અર્થમાં સાકાર કરવા માટે હજુ ઘણું બધું કરવાનું બાકી તો છે જ.