લંડનઃ કોવિડ મહામારીનો સામનો કરવા એસ્ટ્રેઝેનેકા, ફાઈઝર, મોડર્ના, સ્પુટનિક સહિતની વેક્સિન્સ ઉપયોગમાં લેવાઈ રહી છે અને દરેકની એફિકસી અથવા તો અસરકારકતામાં થોડો ઘણો તફાવત છે. હવે કોવિડના સામના માટે કઈ વેક્સિન શરીરમાં વધુ પ્રમાણમાં એન્ટિબોડીઝ થકી ઈમ્યુનિટી વિકસાવે છે તેનો અભ્યાસ અને પરિણામસ્વરુપ વિવાદ ઉભો થયો છે. ઈમ્પિરિયલ કોલેજ લંડનના સંશોધકોના સૌથી મોટા અભ્યાસ REACT-2ના તારણો જણાવે છે કે ફાઈઝર વેક્સિનની સરખામણીએ એસ્ટ્રેઝેનેકા (AZ) કોવિડ વેક્સિનના બે ડોઝ લગાવાયેલા લોકો અને ખાસ કરીને વૃદ્ધોના શરીરમાં એન્ટબોડીઝનો વિકાસ ઓછાં પ્રમાણમાં થાય છે. કોવિડ એન્ટિબોડીઝના આ અભ્યાસમાં ૨૦૭,૦૦૦થી વધુ બ્રિટિશરોના રેન્ડમ બ્લડ સેમ્પલ્સ લેવાયા હતા.
ઈમ્પિરિયલ કોલેજ લંડનના સંશોધકોએ ૨૫ મે સુધીના બે સપ્તાહમાં કોવિડ એન્ટિબોડીઝનું પ્રમાણ જાણવા ૨૦૭,૦૦૦થી વધુ બ્રિટિશરોના લોહીનું પરીક્ષણ કર્યું હતું અને તેમને જણાયું હતું કે એસ્ટ્રેઝેનેકા વેક્સિનના બે ડોઝથી ઈમ્યુનિટી વધવાની ઓછી શક્યતા છે કારણકે તે નબળા પડાયેલા ફ્લુ વાઈરસ પર આધારિત છે. ૮૦ વર્ષથી વધુ વયના લોકોને AZ વેક્સિનનો બીજો ડોઝ અપાયાના બે સપ્તાહ પછી ૮૫ ટકાથી ઓછાં લોકોમાં વાઈરસ સામે લડતા એન્ટિબોડીઝ- પ્રોટીનનું દેખીતું પ્રમાણ જોવાં મળ્યું હતું. આની સરખામણીએ ફાઈઝરનો બીજો ડોઝ લીધાના બે સપ્તાહ પછી લગભગ ૯૮ ટકામાં વાઈરસવિરોધી પ્રોટીન જણાયું હતું. આ સમયગાળામાં ૩૦થી વધુના વયજૂથને વેક્સિન આપવાની શરુઆત જ થઈ હતી.
જોકે, કોવિડ સામે લડવામાં સમગ્રતયા રોગ પ્રતિકારક પ્રતિસાદમાં એન્ટિબોડીઝ માત્ર એક હિસ્સો કે પરિબળ છે છતાં, રીડિંગ યુનિવર્સિટીના વાયરોલોજિસ્ટ પ્રોફેસર ઈયાન જોન્સના જણાવ્યા મુજબ બ્રિટિશ વેક્સિનનો આધાર નબળા કરાયેલા ફ્લુ કે શરદીના વાઈરસ હોવાથી ઈમ્યુનિટી તાકાત વધારવામાં ઓછું શક્તિશાળી રહેવાની શક્યતા છે. ઘણા કિસ્સામાં શરીરમાં સપાટી પર રહેલા કોવિડ પ્રોટિન્સના બદલે આ વાઈરસ (ફ્લુ કે શરદી) પર હુમલો કરે તેના કારણે ઈમ્યુનિટીને ધક્કો આપવામાં નિષ્ફળ જાય છે.
બીજી તરફ, ફાઈઝર વેક્સિન તદ્દન અલગ ટેકનોલોજી પર કામ કરતી હોવાથી તેની ક્ષમતા વધી જાય છે. ટ્રાયલોમાં પણ એસ્ટ્રેઝેનેકા સીમ્પ્ટોમેટિક કોવિડ સંક્રમણને અટકાવવામાં થોડી નબળી જણાઈ હતી. જોકે, બ્રિટનના વાસ્તવિક વેક્સિનેશન પ્રોગ્રામમાં બંને વેક્સિન તીવ્ર બીમારી અને મોતને અટકાવવામાં ભારે અસરકારક રહી છે. ડેલ્ટા વેરિએન્ટ સામે પણ બંને વેક્સિને વાઈરસના લીધે હોસ્પિટલાઈઝેશનનું જોખમ ૯૦ ટકા સુધી ઘટાડવામાં સફળતા દર્શાવી છે.
REACT-2 અભ્યાસ મુજબ ૩૯થી ઓછી વયના લોકોને એસ્ટ્રેઝેનેકાનો બીજો ડોઝ અપાયાના બે સપ્તાહ પછી ૧૦૦ ટકાને શરીરમાં એન્ટિબોડીઝ જણાયા હતા. આ પછી થોડા ઘટાડા સાથે ૪૦-૪૯ વયજૂથમાં (૯૯.૪ ટકા), ૫૦-૫૯ વયજૂથમાં (૯૩.૮ ટકા), ૬૦-૬૯ વયજૂથમાં (૯૨.૧ ટકા) એન્ટિબોડીઝ જણાયા પરંતુ, ૮૦ વર્ષથી વધુના વયજૂથમાં (૮૩.૬ ટકા) પ્રમાણ રહ્યું હતું. ફાઈઝર વેક્સિનથી ૮૦ વર્ષથી વધુના વયજૂથમાં આ પ્રમાણ ૯૭.૮ ટકા અને અન્ય તમામ વયજૂથમાં ૧૦૦ ટકા રહ્યું હતું.
