નવી દિલ્હીઃ જો ભારતના રાજકીય નકશાને ઉત્તર, દક્ષિણ, પૂર્વ, પશ્ચિમ અને મધ્યના આધારે પાંચ ભાગોમાં વહેંચવામાં આવે તો સૌથી વધુ 12 રાજ્યો અને 141 બેઠકો પૂર્વ ભારતમાં છે. જોકે, રાજકીય રમતમાં ઉત્તર અને દક્ષિણ ભારતની સૌથી મહત્ત્વની ભૂમિકા જોવા મળે છે. જો આ બંનેને જોડવામાં આવે તો કુલ 257 લોકસભા બેઠકો થાય છે. આ વખતે શાસક અને વિપક્ષની બે મહાયુતિ NDA અને INDIA પાંચ રાજ્યોની 228 બેઠકો પર આમનેસામને છે. આ રાજ્યોમાં ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર, દિલ્હી, તમિલનાડુ, ઝારખંડ અને મહારાષ્ટ્રનો સમાવેશ થાય છે.
• ઉત્તર ભારત •
5 રાજ્ય, 4 કેન્દ્રશાસિત, 127 બેઠક
ઉત્તર ભારતમાં 127 બેઠકોમાંથી સૌથી વધુ 80 ઉત્તર પ્રદેશમાં છે. આ 80માંથી 64 બેઠકો એનડીએ પાસે છે. તેમ છતાં, ભાજપ અને એનડીએના સહયોગી રાલોદે ‘ઇન્ડિયા’ ગઠબંધન અને બસપા કરતાં વધુ સક્રિયતા દર્શાવી છે. પીએમ મોદીએ બે ચૂંટણી સભા અને એક રોડ શો કર્યો છે. અખિલેશે અત્યાર સુધી માત્ર એક જ રેલી કરી છે. સપા-કોંગ્રેસ પહેલી વાર લોકસભા ચૂંટણીમાં સાથે છે. માયાવતીએ કોઈ જાહેર સભા કરી નથી. ભાજપ ઉત્તર પ્રદેશમાં બેઠકો વધારવા માટે પ્રયાસરત છે. ઉત્તર પ્રદેશની અસર ઉત્તરાખંડ પર પણ પડે છે. અહીં કોંગ્રેસે 5માંથી 4 બેઠકો પર નવા ચહેરાઓને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે. મુખ્યમંત્રી પુષ્કર ધામીએ ત્રણ મહિનામાં 45 રેલીઓ કરી છે. પંજાબમાં ચતુષ્કોણીય હરીફાઈ (ભાજપ, ‘આપ’, કોંગ્રેસ, શીરોમણી અકાલી દળ) છે. આવી સ્થિતિમાં સમીકરણો પ્રભાવિત થઈ શકે છે. હરિયાણામાં ભાજપ-જેજેપી ગઠબંધન તૂટવાની બહુ અસર દેખાતી નથી. દિલ્હી સહિત ચાર કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં અત્યારે બહુ હલચલ નથી.
ઉત્તરના પાંચ રાજ્યમાં ક્યાં કેટલી બેઠક? ઉત્તર પ્રદેશ (80), પંજાબ (13), હરિયાણા (10), ઉત્તરાખંડ (5), હિમાચલ (4), 4 કેન્દ્રશાસિત; દિલ્હી (7), જમ્મુ-કાશ્મીર (6), લદ્દાખ (1), ચંદીગઢ (1)
• દક્ષિણ ભારત •
5 રાજ્ય, 1 કેન્દ્રશાસિત, 130 બેઠકો
તમિલનાડુની તમામ 39 બેઠકો માટે 19 એપ્રિલે મતદાન થઇ ગયું છે. ‘ઈન્ડિયા’ અહીં ડીએમકે ચીફ અને સીએમ એમકે સ્ટાલિનની પાછળ ઊભું છે. વડાપ્રધાન મોદી પોતે એનડીએની કમાન સંભાળી રહ્યા છે. સરકારી યોજનાઓના આધારે સ્ટાલિન પાસે લીડ છે, પરંતુ પાર્ટીના નવા અધ્યક્ષ અન્નામલાઈના નેતૃત્વમાં ભાજપ પણ 10-12 બેઠકો પર ટક્કર આપી રહી છે. આંધ્રમાં લડાઈ વાયએસઆરસીપી અને ટીડીપી વચ્ચે છે. મુખ્યમંત્રી જગન રાજ્યના પ્રવાસે છે અને મોટી સભાઓ કરીને મતદારોને પોતાની તરફ આકર્ષવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. તેલંગણમાં કોંગ્રેસ મલ્લિકાર્જુન ખડગે અને રાહુલ સાથે આગળ ચાલી રહી છે. ભ્રષ્ટાચાર અને પરિવારવાદ જેવા મુદ્દાઓ પર ભાજપ કોંગ્રેસ અને કેસીઆર બંને પર હુમલો કરી રહી છે. કર્ણાટકમાં ગત ચૂંટણીમાં ભાજપને 28માંથી 25 બેઠકો મળી હતી. આ વખતે ભાજપે પૂર્વ વડાપ્રધાન એચ.ડી. દેવગૌડાની જેડીએસ સાથે હાથ મિલાવ્યા છે. કેરળમાં છેલ્લી ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસને 15 બેઠકો મળી હતી અને ભાજપનું ખાતું પણ ખુલ્યું ન હતું.
દક્ષિણના પાંચ રાજ્યમાં ક્યાં કેટલી બેઠક? કર્ણાટક (28), તમિલનાડુ (39), આંધ્ર પ્રદેશ (25), કેરળ (20), તેલંગાણા (17) અને પોંડિચરી (1)
• મધ્ય ભારત •
2 રાજ્ય, 40 બેઠકો
મધ્ય ભારતને આવરી લેતી કુલ 40 બેઠકોમાંથી અડધાથી પણ વધુ એટલે કે 29 મધ્ય પ્રદેશમાં છે. ગત વખતે આ 29 બેઠકોમાંથી માત્ર એક જ બેઠક જીતનાર કોંગ્રેસે આ વખતે આદિવાસી બેઠકો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું છે. કોંગ્રેસની આ નીતિ પાછળનું કારણ એ છે કે વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં એસટી માટે અનામત 47 બેઠકોમાંથી કોંગ્રેસે 22 બેઠકો જીતી હતી. હાલમાં જ રાહુલ ગાંધીએ અહીં મંડલા અને શહડોલથી ચૂંટણીનું બ્યુગલ વગાડ્યું હતું. તે જ સમયે, આ વખતે તમામ 29 બેઠકો જીતવાના ઈરાદા સાથે આવેલી ભાજપે પહેલા તબક્કામાં પ્રચાર માટે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી, ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહ અને પાર્ટી અધ્યક્ષ જે.પી. નડ્ડા જેવા દિગ્ગજોને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે. બીજી તરફ, છત્તીસગઢમાં ભાજપ આ વખતે તમામ 11 બેઠકો પર જીતનો દાવો કરી રહી છે.
ભાજપ વિષ્ણુદેવ સાય સરકાર દ્વારા લેવામાં આવેલા નિર્ણયોને મોદીના ચહેરા સાથે તેની તાકાત ગણાવી રહી છે. સાથે સરકાર મહતારી વંદન યોજના હેઠળ મહિલાઓને 1000 રૂપિયા અપાશે. તે ખેડૂતોને બે વર્ષનું બાકી બોનસ આપવા અને ચૂકવવા જેવા કામોની ગણતરી કરી રહ્યું છે.
મધ્યના બે રાજ્યમાં ક્યાં કેટલી બેઠક? મધ્ય પ્રદેશ (29) અને છત્તીસગઢ (11)
• પૂર્વ ભારત •
12 રાજ્ય, 141 બેઠકો
૫શ્ચિમ બંગાળમાં ભાજપે સંદેશખાલી, સીએએ અને ભ્રષ્ટાચાર જેવા મુદ્દાઓ બનાવીને ટીએમસીને ચોમેરથી ઘેરી છે. ટીએમસી બંગાળી ઓળખ અને દીદીની ગેરંટી પર આધારિત છે. ભાજપ 20-24 અને ટીએમસી 12-17 બેઠકો જીતી શકે છે એવું અત્યારનો વર્તારો કહે છે. જોકે 1-2 ટકાનો વોટ સ્વિંગ કોઈની રમત બદલી શકે છે. બંગાળની જેમ બિહારમાં પણ તમામ 7 તબક્કામાં મતદાન થવાનું છે. નીતીશના ભાજપમાં આગમનથી એનડીએ વંશ મજબૂત દેખાઈ રહ્યો છે. સનાતનના મુદ્દે એનડીએ અહીં આરજેડીના જાતિ સમીકરણને તોડવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. બીજી તરફ ઓડિશામાં 25 વર્ષથી સત્તારૂઢ બીજેડી અને ભાજપ વચ્ચે લડાઈ ચાલી રહી છે. બીજેપીને હરાવવા માટે બીજદે 21માંથી 9 સીટો પર ભાજપ-કોંગ્રેસમાંથી આવેલા લોકોને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે. હવે 8 રાજ્યો અને ઉત્તર-પૂર્વની 25 બેઠકોનું ગણિત જોઇએ તો, આસામમાં, એઆઇયુડીએફ, એજેપી અને મિઝોરમની સત્તાધારી જેપીએમ સિવાય, પ્રદેશના મોટા ભાગના પક્ષો મોદીના નેતૃત્વ હેઠળના એનડીએમાં છે.
પૂર્વના 12 રાજ્યોમાં ક્યાં કેટલી બેઠક? પશ્ચિમ બંગાળ (42), બિહાર (40), ઓડિશા (21), ઝારખંડ (14), આસામ (14), અરુણાચલ પ્રદેશ (2), મણિપુર (2), મેઘાલય (2), મિઝોરમ (1), નાગાલેન્ડ (1), સિક્કિમ (1) અને ત્રિપુરા (1)
• ૫શ્ચિમ ભારત •
4 રાજ્ય, 101 બેઠક
રાજકીય ગણિતની દૃષ્ટિએ જોઇએ તો, મહારાષ્ટ્ર ભારતનું સૌથી મોટું રાજ્ય છે, 48 લોકસભા બેઠકો સાથે તે ઉત્તર પ્રદેશ પછી બીજા ક્રમે આવે છે. અહીંના રાજકીય સમીકરણો આ વખતે વધુ રસપ્રદ છે. ભાજપ, શિવસેના (શિંદે) અને એનસીપી (અજિત પવાર) વચ્ચે બેઠક વહેંચણીની ફોર્મ્યુલા નક્કી થઈ નથી. આ જ સમયે આઠ દિવસ પહેલા 21+17+10ની ફોર્મ્યુલાની જાહેરાત કરીને ઉદ્ધવ ઠાકરેની શિવસેના, કોંગ્રેસ અને શરદ પવારની એનસીપી (ઈન્ડિયા ફ્રન્ટ)એ સીટ વહેંચણીમાં આગેવાની લીધી છે. જ્યારે ગુજરાતમાં સતત બે ચૂંટણી દરમિયાન તમામ 26 બેઠકો પર વિજયપતાકા લહેરાવનાર ભાજપ માટે એકતરફી મુકાબલો છે. આ વખતે અહીં પક્ષના મોવડીઓ સહિત સહુ કોઇની નજર એ વાત પર છે કે કઈ બેઠક પર ભાજપ કેટલા મોટા અંતરથી વિજય હાંસલ કરે છે. રાજસ્થાનમાં પણ વડાપ્રધાન મોદી તાબડતોબ રેલીઓ કરી રહ્યાં છે. રાહુલ ગાંધી પણ ત્યાંથી જ તેમની સામે પલટવાર કરી રહ્યાં છે. ત્યાંના રાજકીય તાપમાન મુજબ આ વખતે કોંગ્રેસ 5-6 સીટ પર ટક્કર આપી શકે છે, જે ગત વખતે શૂન્ય પર હતી.
પશ્ચિમના 4 રાજ્યોમાં ક્યાં કેટલી બેઠકો? મહારાષ્ટ્ર (48), ગુજરાત (26), રાજસ્થાન (25) અને ગોવા (2)
