નાઈરોબીઃ કેન્યાના ઉચ્ચ શિક્ષિત ‘ભૂતિયા વિદ્વાનો’ યુકેના વિદ્યાર્થીઓ માટે સહારો બની રહ્યા છે. આ કેન્યન શિક્ષિતોને એન્જિનીઅરીંગથી માંડી નર્સિંગ, ક્વોન્ટમ ફીઝિક્સ, ભાષાશાસ્ત્ર અથવા પ્રખ્યાત મહાનુભાવોના જીવન સંદર્ભે વિદ્યાર્થીઓ માટે નિબંધો લખી આપવાના નાણા ચૂકવાય છે અને વિદ્યાર્થીઓ પોતાના નિબંધ તરીકે તેની રજૂઆત કરે છે. આ ઘોસ્ટરાઈટિંગ ઈન્ડસ્ટ્રી દર વર્ષે બિલિયન્સ ડોલરનો વેપલો કરે છે. તેના વર્કર્સ અનામી રહે છે, પરંતુ હોંશિયાર અને મહેનતુ હોય છે. તેમનું કામ યુકે અથવા અન્ય પ્રદેશોના વિદ્યાર્થીઓની જરૂરિયાત અનુસાર નિબંધો લખી આપવાનું હોય છે જેના થકી વિદ્યાર્થીઓને ડીગ્રી હાંસલ કરવામાં મદદ મળે. કેન્યાના આવા ભૂતિયા વિદ્વાનોને વિશ્વભરના વિદ્યાર્થીઓ માટે નિબંધો, PhD માટે ડિઝર્ટેશન્સ અને અન્ય એકેડેમિક પેપર્સ લખવાના કોન્ટ્રાક્ટ્સ મળતા રહે છે. કેન્યનો માટે આ ભુમિકા નવી નથી. ભારત, પાકિસ્તાન તેમજ યુકે સહિતના દેશોમાં આ પ્રકારના લેખકો કામ કરતા હોય છે, પરંતુ કેન્યા હોટસ્પોટ ગણાય છે. એકલા નાઈરોબીમાં જ અંદાજે 40,000 ઘોસ્ટરાઈટર્સ હોવાનું કહેવાય છે.
કેન્યાના સ્માર્ટ, હોંશિયાર, ઉચ્ચ શિક્ષિત અને ટેકનોસેવી યુવાનો યુનિવર્સિટીની મોટી ડીગ્રીઓ મોળવે છે, પરંતુ તેમના માટે નોકરીઓ હોતી નથી. તેઓ રાતદિવસ એસે-રાઈટિંગ પ્લેટફોર્મ્સ પર જોડાય છે અને પોતાને લાયક લેખનકાર્ય શોધતા રહે છે.
આ વિષય પર એક નવી ફિલ્મ ‘ધ શેડો સ્કોલર્સ’ તૈયાર થઈ રહી છે. સમાજશાસ્ત્રી અને ઓક્સફર્ડના પ્રોફેસર પેટ્રિસિઆ કિન્ગોરી ઘોસ્ટરાઈટર્સની મુલાકાત લઈ રહ્યા છે તેમજ યુકે સહિતના દેશોના વિદ્યાર્થીઓ મહેનત કર્યા વિના ડીગ્રી હાંસલ કરી આકર્ષક કારકિર્દીઓ મેળવે છે તેની પાછળના પાવર ડાયનેમિક્સનું સંશોધન કરે છે. ભૂતિયા લેખકોએ નિશ્ચિત સમયમાં જ લખી આપવાનું રહે છે. તેમને રજાઓ મળતી નથી. અહીંની નીતિ સતત કામ કરો અથવા ફેંકાઈ જાવની હોય છે.
સૌથી સારું કમાનાર ભૂતિયા લેખકને નાઈરોબીના ડોક્ટર જેટલી કમાણી થાય છે. લખવાની કિંમત પ્રતિ પેજ 1 પાઉન્ડથી માંડી સંપૂર્ણ શોધનિબંધ માટે હજારો પાઉન્ડ સુધીની રહે છે. તેઓ ઓક્સફર્ડ અને લીડ્સ યુનિવર્સિટી સહિતની શિક્ષણસંસ્થાઓના વિદ્યાર્થી માટે લખતા રહે છે. બીજી તરફ, ઘણા વિદ્યાર્થીઓ પોતાના કામ માટે ભૂતિયા લેખકના બદલે ChatGPT સહિત AI સિસ્ટમ્સનો પણ ઉપયોગ કરતા થયા છે. લેખનનો ડ્રાફ્ટ તૈયાર કરી ભાડૂતી લેખક પાસે ચેકિંગ પણ કરાવી મઠારાવે છે.
