ગુજરાતમાં એક સદી બાદ દુર્લભ ‘સુદિયો’ કચ્છમાં જોવા મળ્યો!

અમદાવાદઃ કચ્છની સ્થાનિક ભાષામાં સુદિયો નામે ઓળખાતો ઓલેક્સ નામનો નાના પ્રકારનો છોડ ગુજરાતમાં છેક એક સદીના લાંબા અંતરાલ પછી ફરી જોવા મળ્યો છે. છેલ્લે આ છોડ ૧૯૧૦માં પોરબંદર વિસ્તારમાં જોવા મળ્યો હતો. એ પછી તો વનસ્પતિશાસ્ત્રીઓ દ્વારા છોડ-વેલાની ઓળખ માટેના અનેક સંશોધન-પ્રવાસો થયા પરંતુ તેમાં આ છોડ ક્યારેય જોવા મળ્યો ન હતો. હવે ફરીથી તેની હાજરી કચ્છના લઠેડી ગામ પાસે જોવા મળી છે. આ છોડ ગુજરાત બાયોડાયવર્સિટી એક્ટ પ્રમાણે સુરક્ષિત જાહેર થયેલો છે. અજાણ્યા છોડ પર સૌથી પહેલી નજર ગામવાસીઓની પડી હતી. ગામવાસીઓએ આ છોડ નવો હોવાથી તેનું નામ શું એ મુદ્દે તપાસ આદરી હતી. જોકે ગામના કોઈ વડીલો પણ છોડનું નામ જાણતા ન હતા. સ્થાનિક વનસ્પતિશાસ્ત્રીઓએ પણ આ છોડનું પગેરું મેળવવા ખાખાંખોળાં કર્યા હતા પણ તેમનેય સફળતા મળી નહોતી.
આ દરમિયાન ૨૦૧૫માં લઠેડી ગામ પાસે ૧૦૦ ચોરસ મીટરના વિસ્તારમાં છોડના ૪૩ નમૂના જોવા મળ્યા હતા. આ પછી તેની ઓળખ માટે ઘનિષ્ઠ પ્રયાસો હાથ ધરાયા હતા. આ છોડની વૈજ્ઞાનિક ઓળખ કર્યા પછી વડોદરા સયાજીરાવ યુનિવર્સિટીના સંશોધકોને આ છોડ દુર્લભ ગણાતો છોડ ઓલેક્સ હોવાની ખાતરી કરી હતી અને તેના સંરક્ષણ માટે આવશ્યક પગલાં લેવા સુચના આપી હતી. આ પછી ગામ-સમુદાય ઉપરાંત સ્થાનિક સ્વૈચ્છિક સંસ્થાએ આ છોડ અંગે જાગૃતિ ફેલાવવાનું કામ કર્યું હતું. હવે આ છોડ કે તેની આસપાસની જગ્યાને કોઈ નુકસાન ન કરે એ હેતુથી સુચના આપતા બોર્ડ પણ લગાવી દેવાયા છે. શરૂઆતમાં કોઈ જાણતું ન હતું કે આ છોડનું સ્થાનિક નામ શું છે, પરંતુ આયુર્વેદના જાણકાર કોઈ વ્યક્તિએ આ છોડનું સ્થાનિક નામ સુદિયો હોવાનું કહ્યું હતું. ૬૦ સેન્ટિમીટર (૨ ફૂટ) સુધી ઊંચો થતો આ છોડ જૂનો હોવા છતાં અત્યારની પેઢી માટે નવો છે એમ કહી શકાય.